Hoe kan het dat de één zo makkelijk in een relatie rolt en blijft, en een ander steeds weer terugkerende problemen, verbroken relaties en 'gedoe' ervaart? Dit heeft vaak te maken met je hechtingsstijl. 

Hechtingsstijlen zijn emotionele patronen die zich vormen in de vroege kindertijd en van invloed zijn op hoe we ons in volwassen relaties gedragen. Deze stijlen zijn meestal veilig, angstig of vermijdend.

Veilige hechting: 

Mensen met een veilige hechting voelen zich comfortabel met zowel intimiteit en onafhankelijkheid. Ze kunnen effectief communiceren en relaties opbouwen zonder veel problemen. 65% van de mensen is veilig gehecht. 

Angstige hechting: 

Mensen met een angstige hechting hebben vaak last van onzekerheid en zijn bang voor verlating. Ze kunnen zich snel zorgen maken over de relatie en hebben behoefte aan veel bevestiging. In extremere vorm kan deze hechtingstijl zich ontwikkelen tot codependentie. Oftewel: "Ik heb je nodig, laat mij niet alleen". 

Vermijdende hechting:

Mensen met een vermijdende hechting hebben de neiging om afstand te houden in relaties en vermijden emotionele betrokkenheid. Ze kunnen commitmentproblemen ervaren. Oftewel: "Ik heb niemand nodig, ik doe het wel alleen".

Gedesorganiseerde hechting

Deze hechtingsstijl komt het minst voor en is tegelijkertijd de meest gecompliceerde. Hierbij verlangen mensen zowel naar verbinding en nabijheid, maar tegelijktijd ook naar autonomie: de "aantrekken en afstoten" dynamiek. Deze hechtingsstijl is conflicterend en verwarrend en levert op relatiegebied de meeste problematiek op. Ook komen binnen deze groep meer persoonlijkheidsstoornissen voor, waaronder narcisme en borderline. 

Partnerkeuze 

Vaak trekken onveilige partners elkaar aan, wat uiteindelijk tot relatieproblemen kan leiden omdat beide partners andere behoeften hebben. Mensen kiezen onbewust een partner die vertrouwd voelt maar waarmee je je patronen juist mee blijft herhalen. Je triggert elkaar vaak. Als je wordt getriggerd door je partner schiet je automatisch in je oude emoties en gedrag (je reageert als het ware vanuit je innerlijke 'kind').  

Bij partners met verschillende hechtingsstijlen ontstaan vaak relatieproblemen.

Bijvoorbeeld, een persoon met een veilige hechting kan moeite hebben met een partner die angstig is, terwijl een angstig gehechte persoon kan botsen met een vermijdend gehechte partner. Begrip van hechtingsstijlen kan helpen bij het oplossen van relatieproblemen door bewustwording en communicatie te bevorderen. 

Test hier jouw hechtingsstijl

Een extreme vorm van angstige hechting is codependentie. 

Het is een ongezonde relatie- en gedragsdynamiek waarin iemand overdreven afhankelijk is van de goedkeuring en erkenning van anderen, vaak ten koste van zijn of haar eigen welzijn. In een codependente relatie draait het vaak om onevenwichtige geven en nemen, waarbij één persoon zichzelf volledig opoffert om aan de behoeftes en verlangens van de andere persoon te voldoen, zelfs als dit schadelijk is voor zichzelf. Codependentie is een overlevingsstrategie van een moeilijke jeugd, waarin de ouders/verzorgers niet emotioneel beschikbaar waren voor de behoeftes van het kind. 

Kenmerken van codependentie:

• Extreme zorgzaamheid: Het overdreven zorgen voor anderen, zelfs als het betekent dat je je eigen behoeften negeert.

• Laag zelfbeeld: Je hebt vaak weinig zelfvertrouwen en vindt je eigenwaarde vooral in de goedkeuring van anderen.

• Angst voor afwijzing: Je ervaart een intense angst voor afwijzing of verlating, wat kan leiden tot obsessief gedrag om anderen tevreden te stellen.

• Verwaarlozing van eigen behoeften: Je zet vaak de behoeften van anderen boven die van jezelf en verwaarloost daardoor je eigen fysieke, emotionele en mentale welzijn.

• Controlebehoefte: Je hebt een sterke drang om situaties en mensen te controleren om je eigen gevoel van veiligheid te behouden.

• Moeite met grenzen stellen:  Je hebt moeite met het stellen van grenzen en offert jezelf vaak op om anderen gelukkig te maken.

• Angst voor conflicten: Je bent conflictvermijdend en stemt in met de wensen van anderen om ongemak te vermijden, zelfs als dit tegen je eigen wensen ingaat.

• Behoefte aan bevestiging: Je hebt veel bevestiging en erkenning nodig om je goed te voelen.

• Intense focus op anderen: Je kan je eigen leven en interesses opgeven om je volledig te richten op de behoeften en problemen van anderen.

• Ongezonde relaties: Codependentie kan leiden tot herhaalde patronen van ongezonde relaties, waarbij zje je aangetrokken voelt  tot mensen die je kan 'fixen' maar die vermijdend of juist ook afhankelijk gedrag vertonen. 

Als codependent heb je nooit geleerd om je eigen behoeftes en grenzen te voelen. En al helemaal niet om deze te uiten. Je voelt ze ergens wel diep van binnen maar je negeert ze. Je bent vanuit je aangeleerde overlevingsstrategie gewend om vooral met de ander bezig te zijn en je snel schuldig te voelen als je een keer wel aan jezelf probeert te denken. Dat maakt je ook vatbaarder om terecht te komen in een manipulatieve relatie met een persoon met narcistische trekken (de tegenpool van codependentie). Jij geeft vooral en de ander neemt; het is een symbiotische maar erg schadelijke dynamiek waarin jij als onuitputtelijke pleaser wordt gemanipuleerd en er wordt ingespeeld op je schuldgevoel.

Het herkennen van codependentie in relaties is een belangrijke stap naar verandering. Als je vermoedt dat je codependent bent of in een codependente relatie zit, kan het nuttig zijn om professionele hulp te zoeken en te werken aan het ontwikkelen van gezonde grenzen en het herstellen van je eigenwaarde.

Een extreme vorm van een vermijdende hechting is narcisme. 

Hierbij heeft deze persoon als het ware een beschermingspantser in de jeugd onwikkeld. Een narcistische (liefdes)relatie wordt gekenmerkt door bepaalde gedragingen en dynamieken die voortkomen uit de persoonlijkheidskenmerken van een van de partners met narcistische trekken. Vooral codependents zijn een magneet voor narcistische partners, omdat zij zich het meest wegcijferen en vaak (jaren)lang in een ongezonde relatie blijven hangen. 

Kenmerken van een narcistische relatie: 

• Egoïsme en zelfzucht:  Een overdreven gevoel van eigenwaarde en plaatsen van eigen behoeften, verlangens en ambities boven die van hun partner. Je verwacht constante bewondering en bevestiging.

• Gebrek aan empathie: Moeite om zich in te leven in de gevoelens en behoeften van hun partner. Ze zijn vaak ongevoelig voor de emoties van anderen en kunnen onverschillig of minachtend reageren op de pijn of zorgen van hun partner.

• Manipulatie: Narcisten kunnen manipulatieve tactieken gebruiken om hun partner te beheersen. Dit kan variëren van subtiele schuldgevoelens tot openlijke emotionele chantage.

• Onrealistische verwachtingen: Ze verwachten vaak buitengewone bewondering en speciale behandeling. Dit kan leiden tot onrealistische eisen aan hun partner om aan deze verwachtingen te voldoen.

• Wisselvallige stemmingen: Narcisten kunnen wispelturig zijn en snel van stemming veranderen. Ze kunnen onverwachts boos worden of zich terugtrekken, wat leidt tot onvoorspelbaar gedrag in de relatie.

• Controle: Narcisten proberen vaak de controle over de relatie te behouden. Dit kan leiden tot een ongezonde machtsdynamiek.

• Gebrek aan waardering: Ondanks alle inspanningen van de niet-narcistische partner, zal een narcist vaak weinig waardering tonen voor de inzet en liefde van hun partner.

• Jaloers gedrag: Narcisten kunnen extreem jaloers zijn en hun partner beschuldigen van ontrouw of aandacht van anderen.

• Cyclische patronen: Relaties met narcisten kunnen cyclische patronen van idealisatie (aantrekken of lovebombing) en devaluatie (afstoten) vertonen. Deze patronen maken de relatie vaak verwarrend en emotioneel uitputtend. Het kost moeite de relatie te verbreken voor de niet-narcistische partner, ondanks deze patronen. 

• Angst en emotioneel leed: De niet-narcistische partner kan lijden aan angst, depressies en lage zelfwaardering als gevolg van de voortdurende stress en emotionele manipulatie in de relatie.

Het is belangrijk op te merken dat niet elke narcistische relatie hetzelfde is, en de mate van narcisme kan variëren. Een narcistische relatie hoeft niet perse te gaan om een liefdesrelatie, maar kan ook gaan om het contact met een familielid of collega, manager etc.. Als je denkt dat je in een narcistische relatie zit, is het belangrijk om hulp te zoeken om de situatie te begrijpen en mogelijke stappen te zetten om jezelf te beschermen.

Om te herstellen van een (traumatische) narcistische relatie kan het wenselijk zijn EMDR in te zetten, wat kan bijdragen aan een snellere verwerking van eventuele onderliggende trauma's.

Ervaar jij problemen op bovenstaand gebied en wil jij hier hulp bij? Maak dan een afspraak en doorbreek de cirkel. Tijdens de sessies onderzoek je o.a. jouw relatiepatronen en onderliggende behoeftes en werk je aan het ontwikkelen van gezonde grenzen en het herstellen van je eigenwaarde. Hierdoor maak je betere keuzes voor jezelf. En soms betekent dit zelfs het verbreken van een ongezonde relatie.. Alleen jij hebt de sleutel in handen om de relatie met jezelf en dus ook met anderen te verbeteren. 

Ter info: de sessies zijn individueel en betreft geen relatietherapie voor stellen.