Hoe kan het dat de één zo makkelijk in een relatie rolt en blijft, en een ander er steeds weer terugkerende problemen in ervaart? Dit heeft vaak te maken met je hechtingsstijl. Veel problemen en frustratie in de liefde komen voort uit de onveilige(re) hechting die je in je kinderjaren hebt ervaren. 

Ongeveer 65% van de mensen is veilig gehecht. De rest van de mensen heeft een minder 'veilige; hechtingstijl die vallen onder de noemer angstig, vermijdend of gedesorganiseerde hechting.

Als je veilig bent gehecht kun je in een volwassen relatie zowel verbonden (symbiotisch) als autonoom functioneren en is er een gezonde balans tussen geven en nemen. Met andere woorden: je vindt het fijn om samen te zijn maar kan ook prima alleen zijn. De relatie is evenwichtig, wederkerig, voelt kalm en veilig, je vult elkaar aan, ondersteunt elkaar en er is voldoende vertrouwen. Jullie aandeel in de relatie is in balans. 

Als je onveilig(er) bent gehecht, dan heb jij in je eerste kinderjaren niet de veiligheid ervaren die je nodig had. Hierdoor heb je een overlevingsstrategie ontwikkeld die jou hielpen omgaan met negatieve emoties.  Hierdoor kan je een vermijdende  "ik heb niemand nodig" of juist een angstige  "ik heb iemand nodig" hechtingsstijl ontwikkelen. Ook latere (negatieve) ervaringen in relaties kunnen je hechtingsstijl hebben beïnvloed.  De 'innerlijke wond' is meestal dezelfde: je hebt als kind moeten dealen met afwijzing, onvervulde behoeftes, niet gehoord of gezien worden, verwaarlozing, agressie, gepest worden, een afwezige of zieke ouder of andere ingrijpende gebeurtenissen of emoties.

De gevoelens en patronen uit het verleden zitten in de weg in je huidige volwassen relaties. 

Deze hechtingsstijlen komen tot uiting in je volwassen relaties en laten zich vaak zien als verlatingsangst of bindingsangst. In je liefdesleven loop je tegen deze patronen aan en zijn ze disfunctioneel geworden: je gaat vluchten oftewel binding vermijden of voelt je emotioneel afhankelijk en bent angstiger in een relatie. Je wilt constant verbinding en symbiose (samensmelten met de ander) en bent bang om de ander kwijt te raken. Mensen met verlatingsangst doen vaak erg hun best in de relatie en geven vaak teveel. Vermijdend en angstig gehechte mensen trekken elkaar in eerste instantie aan maar de relatie is voor beide onbevredigend. 

Gedesorganiseerde hechting komt het minst voor en is tegelijkertijd de meest gecompliceerde hechtingsstijl. Mensen met deze hechtingstijl verlangen zowel naar verbinding en nabijheid, maar tegelijktijd ook naar autonomie:  de "aantrekken en afstoten" dynamiek. Deze hechtingstijl is conflicterend en verwarrend en levert op relatiegebied veel problematiek op. Ook komen binnen deze groep meer persoonlijkheidsstoornissen voor, waaronder narcisme en borderline. 

Partnerkeuze

Vaak kies je onbewust een partner die vertrouwd voelt maar waarmee je je patronen juist mee blijft herhalen. Je triggert elkaar ontzettend vaak. Als je wordt getriggerd door je partner schiet je automatisch in je oude emoties en gedrag (je reageert als het ware vanuit je innerlijke 'kind'). Je geeft dan je partner of jezelf de schuld. 

Het lukt je daardoor niet om de relatie in stand te houden of aan te gaan. Echte verbinding is lastig terwijl je er juist zo naar verlangt. Je begrijpt niet waar het nou aan ligt. Dit kan een leeg, gefrustreerd en onzeker gevoel geven. Je kunt aan jezelf gaan twijfelen: ben ik wel leuk genoeg, ben ik het wel waard? Of andersom: het ligt aan die ander en niet aan mij, ik ben de juiste gewoon nog niet tegen gekomen.

Bij codependentie is er sprake van pleasegedrag waarin je jezelf (te vaak) wegcijfert en je continue bent afgestemd op andermans behoeften en niet die van jezelf. Het is een sterke overlevingsstrategie die je hebt ontwikkeld in je kindertijd om te dealen met pijnlijke emoties. Hierbij heb je nooit echt geleerd om je eigen behoeftes en grenzen te kennen én te communiceren. 

Je gaat (te) snel een relatie aan en kiest onbewust partners of banen die niet bij je passen of je kunnen geven wat je nodig hebt. Je blijft eindeloos geven, voelt je onzeker of schuldig en vaak heb je het gevoel dat het niet wordt gewaardeerd door de ander of niet krijgt wat je nodig hebt. Hierdoor voel je je boos, gefrustreerd, leeg en machteloos. Een eenzaam gevoel, ook al heb je een relatie.

Een ander kenmerk van codependentie is dat je de ander wil redden of veranderen. Hierdoor kun je kritisch en controlerend zijn in je gedrag. Maar ondanks de onvrede blijf je tóch in de relatie of baan hangen ook al weet je ergens dat deze niet goed voor je is. Maar weggaan is ontzettend moeilijk, liever blijf je je maar aanpassen ten koste van jezelf.

Als codependent heb je nooit geleerd om je eigen behoeftes en grenzen te voelen. En al helemaal niet om deze te uiten. Je voelt ze ergens wel diep van binnen maar je negeert ze. Je bent vanuit je aangeleerde overlevingsstrategie gewend om vooral met de ander bezig te zijn en je snel schuldig te voelen als je een keer wel aan jezelf probeert te denken. Dat maakt je ook vatbaarder om terecht te komen in een manipulatieve relatie met een persoon met narcistische trekken (de tegenpool van codependentie). Jij geeft vooral en de ander neemt; het is een symbiotische maar erg schadelijke dynamiek waarin jij als onuitputtelijke pleaser wordt gemanipuleerd en er wordt ingespeeld op je schuldgevoel.

Heb jij het gevoel in een eenzijdige relatie te zitten waarin jij de volledige verantwoordelijkheid voor de relatie draagt? Voel je je gestresst, angstig en gespannen? Pieker je veel en vaak over de relatie en loop je op eieren? Was het begin van de relatie bijna te mooi om waar te zijn, werd je op een voetstuk geplaatst en onstond er na een tijdje juist steeds meer afstand en kritiek? Voel je je vaak schuldig en heb je het gevoel dat alles aan jou ligt? Merk jij (en je omgeving) dat je niet meer jezelf bent? Zijn jouw wensen en behoeftes niet belangrijk? Krijg je weleens de stiltebehandeling en wordt je soms dagen of weken genegeerd? En kun je ondanks bovenstaande toch niet de moed vinden om de relatie te verbreken en blijf je terugverlangen naar het begin? Dan zou het kunnen dat je je bevindt in een narcistische relatie. Een relatie met een voorspelbare cyclus en dynamiek van psychische manipulatie waarin jij uiteindelijk in de onderpositie terecht komt en steeds harder gaat werken om de lieve, leuke partner van het begin weer terug te krijgen. Narcistische manipulatie in een relatie is erg subtiel en voor de omgeving vaak onzichtbaar. Schaamte en een geïsoleerd gevoel horen daarbij. Het komt vaker voor dan men denkt en vindt zich meestal achter gesloten deur plaats. De persoon met narcistische trekken kan naar de buitenwereld een ander gezicht laten zien dan aan jou, dit wordt het 'masker' genoemd. Omdat andere mensen het masker te zien krijgen is het lastig om uit te leggen wat er precies gebeurt in je relatie. 

De cyclus van een narcistische relatie verloopt altijd volgens het patroon van idealiseren (lovebombing of honeymoonfase), devalueren en afstoten. Het kenmerkt zich door chaos en veel drama, met veel highs maar vooral met nog meer lows. Vaak volgt er een breuk of escalatie. Erna volgt er 9 van de 10 keer weer een verzoenpoging, waarna de cyclus weer opnieuw begint. Ongezonde relaties kenmerken zich door veel onrust, onbegrip, pijn en verdriet maar ook veel passie, chemie, soulmategevoel en aantrekken en afstoten (knipperlichtrelatie).  

Om te herstellen van een (traumatische) narcistisiche relatie is de inzet van EMDR wenselijk en kan het daarnaast bijdragen aan een snellere verwerking van onderliggende trauma's. 

Je hoeft het niet alleen te doen, maar wel zelf! 

Herken jij je in het bovenstaande en wil jij hier hulp bij? Maak dan een afspraak en doorbreek de cirkel.Tijdens de sessies ontwikkel je door middel van zelfcompassie, innerlijk kind- en delenwerk, het onderzoeken van jouw behoeftes en het herkennen van je grenzen meer autonomie en zelfvertrouwen. Hierdoor maak je betere keuzes voor jezelf. Soms betekent dit ook, het verbreken van een ongezonde relatie. 

Alleen jij hebt de sleutel in handen om de relatie met jezelf en dus ook met anderen te verbeteren.